LTO Noord en de weidevogels, deel 2

In EilandenNieuws van 9 april stond een persbericht van LTO Noord waarin gesteld werd dat boeren goed voor weidevogels zorgen, dat de achteruitgang van de stand vooral het gevolg was van predatie en dat het noodzakelijk was dat de provincie overging tot bestrijding van roofdieren.

In de krant van de 16 april nam Natuur en Landschapsbescherming Goeree-Overflakkee afstand van de denkwijze van LTO Noord met verwijzing naar een agrarische praktijk waarbij ineenstorting van complete ecosystemen onvermijdelijk is.

In de krant van 23 april toont LTO voorman Frank van Oorschot zich zeer teleurgesteld in de NLGO en eist hij openbare excuses voordat er verder gepraat kan worden.

We zitten nu midden in het voorjaar. Dit is de tijd dat we de jodelroep van de kievit kunnen horen, het pietpietpiet van de scholekster, het wuttowuttowutto van de grutto.

Dus we lopen een boerenlandweg op, achthonderd meter lang, verrekijker mee, en gaan genieten. Aan de noordkant, wat we ook kijken, niets. Aan de zuidkant één veldleeuwerik. Op 32 hectare, midden in het voorjaar. Goede verrekijker, goede vogelaar.

Goeree-Overflakkee meet 422 vierkante kilometer. Daarvan is 160 km2 water en 262 km2 land. Van dat land is 160 km2 landbouwgrond, 16.000 hectare, 61 % van het landoppervlak.

Pieter Winsemius lanceerde in november 2020 Aanvalsplan Grutto. In dat plan worden 34 gebieden aangewezen die kansrijk worden gezien om grutto’s te behouden. Daar zit Goeree-Overflakkee…niet bij. De vogels zijn gevlogen en ook de plannenmakers hebben er geen vertrouwen meer in. Dat is toch slikken als je weet dat tot begin 2000 de grutto een hele normale broedvogel was op het eiland. Op die 16.000 hectare.

Valt er te leven zonder de grutto? Tuurlijk, we doen het elke dag. Maar de grutto is als de bekende kanarie in de kolenmijn: grutto’s weg, alles weg. Geen insecten, verstoord bodemleven, geen kruiden, geen bloemen, geen kikkers, nauwelijks zoogdieren. En zo ligt het boerenland van Goeree-Overflakkee er momenteel bij. Akkerranden, patrijzenveldjes, het zijn doekjes voor het bloeden, letterlijk.

De oorzaak van deze trieste situatie? De manier waarop agrariërs momenteel boeren. We gaan hier de argumenten niet herhalen, zie ons stuk van 16 april.

Valt het de agrariërs te verwijten dat ze boeren zoals ze boeren? Nauwelijks. De marges zijn smal, de grondprijzen hoog, de druk vanuit de politiek steeds ongemakkelijker, de publieke opinie vijandig.

De ergernis bij de NLGO zit hem in het mooi weer spelen van LTO Noord (‘we zorgen goed voor de weidevogels’), het selectief putten uit rapporten (‘De laatste decennia zorgen roofdieren voor een grote vermindering van eieren en vogels. Deze waarneming wordt ondertussen door onderzoek ondersteund.’, terwijl dat helemaal niet blijkt uit dat onderzoek (Boerenlandvogelbalans 2020, SOVON)), en nu weer het niet willen horen van de feiten en op hoge toon eisen van openbare excuses van een vereniging die slechts constateert wat er werkelijk aan de gang is op Goeree-Overflakkee.

De NLGO is bekend met de initiatieven voor duurzaam boeren, zoals de strokenteelt in Ooltgensplaat, de plasdrasgebieden aan de Oostdijk, en het experiment in de Van Pallandtpolder. Het bestuur levert zelfs een deelnemer aan de werkgroep natuur. Ter gelegenheid van ons 40 jarig bestaan in 2019 hebben we een symposium gehouden over deze ontwikkelingen op Goeree-Overflakkee en op Schouwen-Duiveland. We juichen dit soort ontwikkelingen toe, uiteraard. Maar als zaken verdraaid worden, melden we ons en vertellen we, met cijfers onderbouwd, het werkelijke verhaal.

Wij snappen ook wel, dat agrariërs dit niet doet om de natuur te vernielen, natuurlijk niet, wij menen dat hun handelen en bedrijfsvoering een voortvloeisel is van falend landbouwbeleid.

Wij als NLGO zijn te allen tijde bereid om mee te praten over de uitdagingen waar agrariërs voor staan: over bodem en beheer, en over veranderingen, die goed zijn voor de boer en voor de natuur.

Bestuur NLGO (Natuur & Landschapsbescherming Goeree-Overflakkee)

Grutto, foto gemaakt aan de Romeinseweg in polder de Oude Oostdijk op 23 mei 2011 (!)

LTO Noord en de weidevogels

Soms schiet er iets in het verkeerde keelgat. En dat was precies wat er gebeurde op 9 April toen we het artikel van LTO Noord in Eilandennieuws lazen. Predatoren zijn de oorzaak van de vermindering van de populatie weidevogels, weet Nico Versluis, regiovoorzitter LTO Noord regio West. Het leidde ertoe dat we als NLGO bestuur en coördinatoren de zaken nog maar eens vanuit ons perspectief op een rijtje zetten:

LTO Noord weet het nu zeker: Het achteruitgaan van de weidevogels ligt aan de roofdieren.

Boeren zorgen voor weidevogels en boeren willen dat het aantal weidevogels behouden blijft. Helaas neemt het aantal af en dat komt onder andere door roofdieren.

(Eilandennieuws 9 april 2021, pagina 17).

Nederland meet 43.000 vierkante kilometer. Daarvan bestaat 18 % uit water, vooral het IJsselmeer. Van de resterende 34.000 km2 is 60 % in handen van boeren, 20.000 vierkante kilometer, 2 miljoen hectare. Op die 2 miljoen hectare houden de boeren op ieder moment van het jaar 100 miljoen kippen, 12 miljoen varkens, 3,8 miljoen runderen en 1,3 miljoen geiten en schapen (CBS 2020). Tachtig procent van de grond wordt direct of indirect gebruikt voor de veeteelt: weidegrond, hooiland, maisvelden.

Sinds 1970 is de stand van onze nationale vogel de grutto met 75 procent teruggelopen. Op Goeree-Overflakkee zijn er, op een paar vogels op de buitendijkse gebieden en polder de Koudenhoek na, geen grutto’s. Patrijzen zijn helemaal verdwenen van de kop van Goeree, nog enkele op Flakkee. Veldleeuweriken, kieviten, tureluurs, graspiepers, slobeenden, gele kwikstaarten, allemaal boerenlandvogels, allemaal achteruit gehold.

Na de Verenigde Staten is Nederland de grootste exporteur van landbouwproducten. Kalfsvlees bijvoorbeeld gaat vrijwel volledig naar het buitenland. De stront blijft hier.

Nederlandse boeren zijn hoogopgeleid, in Wageningen staat een gerenommeerde landbouwuniversiteit en de sector is extreem goed georganiseerd. Met al die kennis weten de boeren van een, op wereldschaal, hoekje grond een verbijsterende hoeveelheid producten te halen. Nederlandse boeren maken daarom gebruik van alle denkbare technieken om het maximale uit het land te halen. Boeren ploegen, injecteren mest, hanteren de gifspuit, laten de waterschappen het grondwaterpeil verlagen zodat ze in maart met de trekker snel het land op kunnen, maaien tot vijf keer per jaar het Engels raaigras dat als kuilgras aan de koeien wordt gevoerd, zetten grote stukken vol met mais, verwijderen drie tot vier per jaar de begroeiing langs de sloten en hangen drones boven het land om de kwaliteit van de grond te meten: de industrialisatie van de landbouw heeft in Nederland een hoge vlucht genomen. En als we het in het buitenland goedkoper kunnen halen (soja uit het Amazonegebied), zullen we het niet laten.

Het netto resultaat is dat het overgrote deel van het Nederlandse boerenland sinds 1970 veranderd is een groene woestijn. Er zijn geen bloemen, geen kruiden, geen insecten, geen vogels, vrijwel geen zoogdieren, de overrandjes zijn wegverkaveld, de heggen verdwenen, de bomen gekapt. De grond is droog, de structuur kapot, het bodemwater vermest, de sloten vol resten landbouwgif. Het Nederlandse oppervlaktewater is het vuilste van Europa, 0,3 procent is nog schoon. Nederlandse boeren zijn de beste ter wereld maar ze beheren een kerkhof.

Dat de geciteerde boer Van Wijk uit Odijk in Utrecht (zie Eilanden Nieuws) zijn best doet voor het behoud van weidevogels, we geloven het direct. Sterker nog, we denken dat vrijwel alle boeren graag een kievit en een tureluur en een grutto op hun land zien verschijnen. Alleen, we hebben met z’n allen, boeren, consumenten (ja wij ook!), Rabobank, politiek en de LTO de afgelopen vijftig jaar voor een systeem gekozen dat onvermijdelijk leidt tot de ineenstorting van complete ecosystemen. Minister Carola Schouten, zelf toch een boerendochter, weet het, de Europese Unie weet het, heel wetenschappelijk Nederland weet het. Dat dan LTO Noord beweert dat boeren goed voor weidevogels zorgen en dat de achteruitgang van eieren en vogels te wijten is aan roofdieren, is van een kwaadaardige domheid.

Buizerds, torenvalken, zwarte kraaien en eksters eten gruttokuikens als het zo uitkomt, absoluut. Maar de huidige landelijke stand van bijvoorbeeld eksters is de helft van de stand in 1970. En de torenvalk is bijna een zeldzame vogel aan het worden. Vossen komen nauwelijks voor op Goeree-Overflakkee en hebben geen invloed op de aantallen weidevogels, dus dat is ook geen argument. Dat de LTO Noord provincies oproept predatoren (roofdieren) actief te bestrijden, leidt af van het werkelijke probleem: het leven is weg uit het Nederlandse boerenland. En als dan een zwarte kraai de eieren opeet van de laatste tureluur in een polder is dat een pijnlijk gezicht,