Telverslag vlinderwerkgroep 2022.

Afgelopen jaar werd allereerst gekenmerkt door een einde aan de COVID-19 restricties zoals we die in 2020 en 2021 hadden. De natuur ingaan is een mooi iets, maar het sociale aspect telt ook mee! Zo konden we op 24 maart 2022 weer als werkgroep bijeenkomen in Sommelsdijk. Ook de Landelijke vlinderdag in Wageningen van zaterdag 5 maart en de landelijke tellersdag in Culemborg van woensdag 19 october 2022 kon door een paar van onze leden bezocht worden.

Wat de natuur betreft, de winter van 2021/2022 mocht de naam “winter” eigenlijk niet dragen, met als gevolg dat al vroeg in het jaar soorten als citroentje, dagpauwoog, atalanta en kleine vos waargenomen werden. De voorjaars-generatie tellingen gaven dan ook een vrij rooskleurig beeld te zien. Dat veranderde al snel toen het voorjaar overging in een hete en vooral droge zomer. De zomer was recordzonnig, en niet eerder deze eeuw was het zo droog als 2022.

Nectarplanten en voedselplanten voor de rupsen leden duidelijk onder deze droogte en de zomerpiek was dan ook de laagste in de 5 jaar van onze tellingen. En in de nazomer verdwenen een aantal normaal gesproken algemene soorten vrijwel uit het beeld. Het schijnt dat een aantal soorten die als vlinder overwinteren al vroeg een overwinterings plekje hebben gezocht, wat mogelijk een goede strategie lijkt maar hoe dat echt uitpakt zullen onze tellingen van dit voorjaar uit moeten wijzen.

Elk jaar is dus anders en ook de soorten die we tellen zijn aan veranderingen onderhevig. Soorten als de argusvlinder en het koevinkje bijvoorbeeld zijn afgelopen jaar niet geteld, daar staat tegenover dat het scheefbloemwitje een nieuweling is op onze lijsten. De laatste soort is ongetwijfeld algemener dan uit onze cijfers blijkt en zodra we de toch wel lastige determinatie beter onder de knie hebben, mogen we verwachten dat we deze soort vaker kunnen melden.

Een soort die het ook goed heeft gedaan en ogenschijnlijk redelijk bestand was tegen de droogte is het bont zandoogje. Deze “bos”vlinder kan nu overal verwacht worden zolang er maar wat bomen staan. Zoals te zien is op de onderstaande kaartjes komt het bont zandoogje de laatste tijd behoorlijk verspreid over Nederland voor (Figuur 1).

Figuur 1. Uitbreiding van het areaal bij het Bont Zandoogje

Deze vlinder komt zowel in het bos als ook in het veld voor. Het blijkt hier te gaan om twee verschillende typen. Het veldtype is ondernemender en oriënteert zich ook anders. Ze zijn erg territoriaal en tijdens het tellen zie je vaak twee mannetjes om elkaar heen draaien. (Bron: De Vlinderstichting (NDFF))

Koninginnepages deden het in 2022 ook goed maar werden evenwel niet op onze routes geteld.

Van de dagvliegende nachtvlinders werd de kolibrievlinder in grotere aantallen waargenomen dan ooit tevoren, maar evenwel slechts zelden op onze routes.

Het blijft uitzien naar soorten die weliswaar niet algemeen zijn maar landelijk toch min of meer in de lift zitten. Dit zijn naast de koninginnepage en het scheefbloemwitje bijvoorbeeld de rouwmantel, grote vos, keizersmantel en het kaasjeskruiddikkopje. De laatste is inmiddels vrij algemeen in Zeeuws Vlaanderen en is in 2022 voor het eerst sinds bijna een eeuw weer op Schouwen Duiveland waargenomen.

Een soort die we waarschijnlijk over het hoofd zien is de eikenpage. Deze kleine vlinder uit de “blauwtjes” familie verblijft meestal hoog in de bomen en komt zelden op bloemen af. Toch kunnen ze soms gezien worden op plaatsen waar veel “zoetigheid” van bladluizen op bladeren ligt.

Figuur 2. Scheefbloemwitje. Foto Jan Meerman

Figuur 3. Eikenpage. Foto Jan Meerman

De Telroutes

De routes zijn ongeveer om de 10 dagen gelopen waarbij alle dagvlinders geteld zijn. Op een zestal routes zijn ook de dagactieve nachtvlinders en op 2 routes de hommels geteld. Dit jaar is ook voor het vierde jaar meegedaan met het nachtvlindermeetnet op één locatie.

De telgegevens

De piek van de getelde vlinders was van half juli tot half augustus en viel iets vroeger dan de piek van 2021. In deze vier weken werd 66% van alle vlinders geteld. De grafiek geeft natuurlijk alleen het aantal getelde vlinders weer, helemaal eerlijk is dit niet want het aantal getelde vlinders per jaar is ook afhankelijk van het aantal gelopen routes en van het aantal keer dat er per route gelopen is, daarom is het aantal vlinders per gelopen kilometer misschien wel zo interessant, en tabel 1 geeft wel aan dat 2022 ondanks de matige piek in figuur 2, toch zo slecht nog niet was.

DOWNLOAD HIERONDER HET GEHELE RAPPORT

Vangstgegevens Vlinderwerkgroep NLGO 2022

.pdf

Download PDF • 4.75MB

Telverslag vlinderwerkgroep NLGO 2021

Qua weer en droogte was het wederom een bijzonder jaar. Na drie heel droge jaren begon het telseizoen in april koud en nat. Vooral de maanden april en mei waren koud en de combinatie van die twee maanden komt op een 4e plaats op de lijst van koudste vergelijkbare perioden sinds 1901, na 1941, 1902 en 1938. Na deze koude periode werd het de warmste juni maand sinds 132 jaar. Maar de nattigheid hield aan met zware regenbuien en wind. In juli zorgde dit zelfs voor zware wateroverlast in Limburg.

Het heeft alle tellers er niet van weerhouden om, ondanks deze wisselende omstandigheden toch weer op pad te gaan en de vlinders te tellen. Werd er vorig jaar nog een koninginnepage buiten de route gemeld, dit jaar zijn de eerste twee in een route geteld. In 2021 zijn er koninginnepages op veel plekken in Nederland gezien. Ik verwacht dat we deze vaker zullen gaan tegenkomen.

argusvlinder - foto Mary van Steeg

De vijf gevonden argusvlinders zijn zeer bijzonder, het zou heel mooi zijn wanneer we deze op regelmatige basis gaan terugzien. Na in 2017 begonnen te zijn met het tellen van vlinders op een viertal routes op Goeree-Overflakkee (GO) worden er momenteel 13 routes gelopen. We zijn zelfs uitgebreid naar Schouwen Duivenland waar Jan Meerman is begonnen met tellen.

De routes zijn ongeveer om de 10 dagen gelopen waarbij alle dagvlinders geteld zijn. Met elkaar hebben we zo’n 121 kilometer gelopen. Op een zestal routes zijn ook de dagactieve nachtvlinders en op 2 routes zijn de hommels geteld. Dit jaar is ook voor het derde jaar meegedaan met het nachtvlindermeetnet op één locatie in de Bokkepolder.

blauw weeskind - foto Rob Rossel

Voor het meetnet van de Vlinderstichting hebben we in 2021 op Goeree-Overflakkee dertien routes gelopen, in totaal hebben we hierbij 121 kilometer gelopen en zijn er 5914 vlinders geteld. Dit zijn ongeveer 49 vlinders per gelopen kilometer. Dit is een groot verschil met het landelijk gemiddelde waar er gemiddeld 31 vlinders per kilometer geteld worden. Ondanks dat het meerdere oorzaken kan hebben ga ik er vanuit dat we routes in vlinderrijke gebieden lopen. Ik denk dat het kleinschalige landschap op de kop van Goeree-Overflakkee en de duingebieden nog steeds een redelijk rijk gebied is. Mogelijk is ook de invloed van de zee als stabiliserende factor van invloed op de ontwikkeling van de rupsen.

Download hieronder de samenvatting van de telresultaten

Vangstgegevens 2021 website NLGO

.pdf

Download PDF • 899KB

Download hier het volledige rapport - 40 pagina's

Vangstgegevens 2021

.pdf

Download PDF • 3.89MB

De vlinderwerkgroep in 2020

Het volledig verslag is te downloaden:

NLGO Vlinderwerkgroep Verslag en Vangstg

.

Download • 765KB

Qua weer en droogte was het wederom een bijzonder jaar. Vooral de warmte en de droogte in de zomer heeft veel terreinen doen verschroeien zodat er nauwelijks nog nectarplanten te vinden waren. De nog wel bloeiende planten waren dan ook druk bezet met nectar drinkende insecten. Het heeft alle tellers er niet van weerhouden om, ondanks deze warmte toch weer op pad te gaan en de vlinders te tellen. Door de aanhoudende warmte is er ook, helaas buiten onze routes, melding gedaan van de koninginnepage in Middelharnis. In 2020 zijn er op veel plekken in Nederland koninginnepage’s gezien. Dit jaar is er op de routes wel voor het eerst een gele luzernevlinder en grote vos gezien.

Na in 2017 begonnen te zijn met het tellen van vlinders op een viertal routes op Goeree Overflakkee (GO) is dit in 2018 uitgebreid met nog eens zes nieuwe vlinderroutes. In 2019 zijn er hier weer vier nieuwe routes aan het vlinder meetnetwerk toegevoegd. Uiteindelijk zijn er in 2020 nog 2 routes bijgekomen. Helaas is er dit jaar één route niet meer gelopen als gevolg van de aanleg van een BMX-parcours over de route. Dit maakt een totaal van 15 routes.

De routes zijn ongeveer om de 10 dagen gelopen waarbij alle dagvlinders geteld zijn. Met elkaar zijn er zo’n 139 kilometer gelopen. Op een zestal routes zijn ook de dag-actieve nachtvlinders en op 2 routes zijn de hommels geteld. Dit jaar is ook voor het tweede jaar meegedaan met het nachtvlindermeetnet op één locatie.

In het onderstaande overzicht wordt per route aangegeven wat er geteld is. Daar waar nodig is wordt dit nog verder uitgesplitst. Opvallend is dat vorig jaar 650 distelvlinders geteld zijn en dit jaar maar 2. Ook de oranje luzernevlinder is met 2 waarnemingen in 2020 aanmerkelijk minder geteld als in 2019 toen er nog 30 geteld werden. Zowel de distelvlinder als de luzernevlinder zijn trekvlinders en zijn dus niet elk jaar in dezelfde aantallen aanwezig.

Alle gegevens zijn door de tellers doorgegeven aan de Vlinderstichting. Samen met het CBS worden hieruit de jaarlijkse trends berekend. Deze dienen weer voor het geven van beheeradviezen en het opstellen van de Rode Lijst.

In Nederland werden in 2020 totaal 843 vlinderroutes gelopen waarvan er 15 op Goeree Overflakkee liggen. Verder zijn er in Nederland op 114 plaatsen soortgerichte routes gelopen. Dit zijn routes waar maar één soort vlinder wordt geteld zoals de kleine heivlinder, veenhooibeestje en het donker pimpernelblauwtje. Ook in de winter wordt er niet stil gezeten en wordt er op 139 locaties gezocht naar de eitjes van vlinders zoals die van de sleedoornpage en iepenpage.

In Nederland worden er ook op 236 libellenroutes geteld. Op GoereeOverflakee wordt dit nog niet gedaan, maar het voornemen is om dat in 2021 te gaan doen.

Zoals te zien is zijn er aan de oostkant van het eiland heel weinig routes. Hiervoor zoeken we nog mensen die op regelmatige basis, met mooi weer, vlinders wil gaan tellen. Heeft u hierover vragen of wilt u zich opgeven schroom niet om te mailen r.rossel@coloribus.nl of te bellen 06-15047389.

Afbeelding 1: routes op Goeree Overflakee

Nachtvlindertelling.

Dit jaar werd voor de tweede keer meegedaan met het nachtvlindermeetnet. In totaal werd 18 keer de nachtlamp aangezet. Gedurende de nacht komen de nachtvlinders op de lamp af en vallen in de val. Bij zonsopkomst wordt de lamp uitgedaan en de val gesloten. De vlinders worden geteld en de gegevens doorgegeven aan de Vlinderstichting. De vlinders mogen na het tellen gewoon wegvliegen. In totaal zijn er 602 vlinders geteld. Deze waren verdeeld over 142 soorten. In totaal zijn er in de afgelopen 2 jaar 209 soorten gevangen. Dat betekent dat er dit jaar 41 nieuwe soorten gevangen zijn.

Hieronder enkele nachtvlinders welke in 2018, 2019 en 2020 op deze locatie gevangen zijn.

Naast de nachtval is er dit jaar veel met het vanglaken gewerkt. Een sterke lamp schijnt hierbij op een wit laken en de nachtvlinders gaan hierop zitten. Hier zijn ook veel nachtvlinders gevangen maar deze tellen helaas niet mee voor het nachtvlinder meetnet. Wel worden ze doorgegeven aan waarneming.nl.

Hommels.

Dit jaar is er op twee routes gekeken naar hommels. Door het maaien zijn er toch veel bloeiende planten verdwenen en de aantallen zijn laag. Wel is er aan de zuidzijde van de Nieuwendijk gezocht naar de knautiabij. Een van de meer dan 350 soorten wilde bijen. Deze is niet door mij aangetroffen. Wel heb ik hier de hommels geteld die op de bloemen zaten.